Władysław Syrokomla – patronem naszego gimnazjum
22 V 1989 – w tym dniu dzięki staraniom rodziców i grona nauczycielskiego odbyło się uroczyste nadanie szkole imienia Władysława Syrokomli – jednego z czołowych polskich poetów doby romantyzmu, zwanego „lirnikiem wioskowym”. Lira oraz daty urodzin i śmierci twórcy widnieją na szkolnym sztandarze, ufundowanym przez Towarzystwo Miłośników Wilna i Ziemi Wileńskiej w Olsztynie.
O obecności Patrona w szkole przypomina również Izba Pamięci Wł.Syrokomli, której założycielką była wieloletnia polonistka, ś.p. Łucja Mołczanowicz. Przechowywane są tutaj pierwsze wydania dzieł poety, monografie, zdjęcia, pamiątki. Uzupełniają je plansze, informujące o życiu i twórczości Syrokomli, autorstwa przyjaciół szkoły z Gdańska: Franciszka Wiśniewskiego, Aliny Śliwka oraz Stefana Figlarowicza.
Na murach szkoły znajduje się płaskorzeźba Wł.Syrokomli autorstwa Jacka Szpaka z Radomia, którą umieszczono z okazji jubileuszu 50-lecia naszej szkoły w roku 2004. Ludwik Władysław Kondratowicz (herbu Syrokomla) urodził się 29 września 1823 w Smolhowie koło Mińska. Kondratowiczowie byli ubogą szlachtą, utrzymywali się z dzierżawy majątków. Lata 1833-1837 – Ludwik uczył się w szkole dominikańskiej w Nieświeżu (ostatni rok – w Nowogródku). Ojciec zabrał go i zaczął wdrażać do pracy na roli. Jednak z czasem rodzice zrozumieli, że syn nie ma predyspozycji rolnika i postarali się o miejsce kancelisty w głównym zarządzie dóbr księcia Ludwika Wittgensteina w Nieświeżu, gdzie znajdowała się ogromna biblioteka Radziwiłłów, która właśnie stała się źródłem dalszej jego samodzielnej edukacji.20-letni Kondratowicz ożenił się z tak samo jak on biedną Pauliną Mitraszewską i osiadł w Załuczu. Tu napisał swoją słynną gawędę „Pocztylion”, którą zamieściło czasopismo „Atheneum”,wydawane w Wilnie przez Józefa Ignacego Kraszewskiego.Syrokomla tłumaczył też poetów piszących po łacinie: Sarbiewskiego, Janickiego, Klonowicza, Szymonowicza. Pracował nad „Dziejami literatury w Polsce”... Załucze opuścił w 1852r. po ogromnej tragedii rodzinnej: w ciągu tygodnia zmarło troje ich dzieci „na epidemię żołądka”. Ocalał tylko 4-letni syn Władysław. Poeta przeniósł się do Wilna, zamieszkał w domu Mullera, teścia Stanisława Moniuszki, przy ulicy Niemieckiej. Przyjaźń między kompozytorem i poetą trwała wiele lat. Syrokomla m.in.w 1854 r.trzymał do chrztu syna Moniuszki Jana Babtystę. Moniuszko zaś był autorem muzyki do tekstów Syrokomli („Wieczorna pieśń” i in.). W 1853 r. Syrokomla przeniósł się z rodziną do folwarku Borejkowszczyzna (obecnie - muzeum poety). Spędził tu z przerwami 9 ostatnich lat swego życia. Okres najbardziej płodny dla niego jako twórcy i tragiczny jako człowieka. Trawiony chorobą, walcząc z codzienną biedą, pisał. Tu skończył poemat autobiograficzny „Urodzony Jan Dęboróg”, powstało wiele innych utworów (m.in. „Kęs chleba”, „Janko Cmentarnik”, „Stare wrota”, O Filipie z konopi”...) Pisze poemat historyczny „Margier”. Podróżuje po okolicach i pisze „Dziennik podróży po Litwie i Żmudzi”, „Wrażenia pielgrzyma po swojej ziemi”, „Niemen od źródeł do ujścia”... Próbuje też dramatu. Jego „Chatka w lesie” po raz pierwszy zostaje wystawiona w teatrze amatorskim w Suderwie, stamtąd trafia do Teatru Rozmaitości do Warszawy, później do Poznania. Prawdziwym duchowym triumfem pisarza był jego dramat historyczny „Kasper Karliński”, którego premiera odbyła się w Wilnie w 1858r.... Poeta jest aktywny w życiu społecznym miasta. Pracuje w komisji organizacyjnej otwarcia Muzeum Starożytności w Wilnie. Pełni obowiązki sekretarza Komisji Archeologicznej. Pracuje w „Wileńskim Tygodniku Literackim”. W celach konspiracyjnych przygotowań do Powstania Styczniowego wyjechał do Warszawy. Wracającego poetę na granicy w Suwałkach aresztowali carscy żandarmi. Osadzony w Wilnie w więzieniu dla przestępców politycznych.
Z powodu choroby zwolniony pod nadzór policji na zesłanie w Borejkowszczyźnie. Zmarł 15 września 1862r. w Wilnie w domu Bobiatyńskiego przy ul.Botanicznej (dziś Barbary Radziwiłłówny 3, przypomina o tym tablica pamiątkowa nad bramą). Pochowano Syrokomlę na Rossie. Na płycie widnieje napis „Skonał grając na lirze”... Uczniowie naszej szkoły pamiętają o swym Patronie. Z okazji początku i zakończenia roku szkolnego oraz z okazji Dnia Urodzin Poety składają wiązanki kwiatów na grobie na Rossie. Co roku klasy piąte zwiedzają muzeum w Borejkowszczyźnie. Z okazji urodzin odbywają się różnorodne imprezy: konferencje, przedstawienia, koncerty, inscenizacje... Najbardziej uczniowie lubią i znają gawędy Poety, które czasami są smutne, czasami wesołe, jak też pouczające i zmuszające do myślenia...
